--- Agenda vergadering 28 mei ---

Donderdag 28 mei vergadert het Dagelijks Bestuur van Holland Rijnland over de volgende onderwerpen:

• De stand van zaken van het project Integrale Benadering Holland Rijnland en de RijnlandRoute.
• Het definitieve voorstel voor de Regionale Structuurvisie Holland Rijnland.
• De opdracht voor de verkenning naar de openbaar vervoercorridor Bollenstreek-Schiphol.
• Het verzoek voor stadsvernieuwingsurgentie voor 't Stille Zuie in Noordwijk.
• Het vergaderschema voor Holland Rijnland in 2010.
• Twee subsidieverzoeken van COC Leiden en feestweek Pieterskerk.
• Het beleidsplan leerplicht.
• De subsidiebeschikking alfabetisering en wonen, zorg en welzijn.
• De vaststelling van de subsidie Regionale Agenda Samenleving 2008.
• De subsidiebeschikking jeugd maatschappelijk werk.
• Het rapport crisisopvang.
• De huisvesting van Holland Rijnland.
• De huisvesting van het jongerenloket.
• Het concept van de agenda voor het Algemeen Bestuur van 24 juni.
• De brief van de Vereniging Bedrijfsleven Duin- en Bollenstreek (VBDB) over de behoefte aan bedrijventerreinen in de regio.

De volgende vergadering is op 15 juni.

Op 13 en 15 mei zijn de portefeuillehoudersoverleggen van Holland Rijnland gehouden.

Het portefeuillehoudersoverleg Ruimte vergaderde op 13 mei.

• Tijdens de mededelingen gaf portefeuillehouder Natuur en Landschap Hans Horlings een toelichting op het bijgestelde provinciale standpunt over de financiering van de projecten in het kader van Zuidvleugel Zichtbaar Groener. Deze wijziging heeft nadelige gevolgen voor vier projecten in Holland Rijnland: de Mal Oegstgeesterkanaal, de Mal Ter Wadding, de Vlietlandzone, de Oostvlietzone en de Boterhuispolder. Projecten die wel doorgaan zijn het Goybos, de bufferzone Valkenburg en de Duivenvoordecorridor.
• Regionaal Groenprogramma. Portefeuillehouder Natuur en Landschap Hans Horlings verzorgde een presentatie over het regionale groenprogramma, dat de komende maanden wordt ontwikkeld. Tijdens een korte discussie zijn enkele aandachtspunten benoemd. Zo is aandacht gevraagd voor een goede positie van de grondgebonden veehouderij. Deze vorm van veehouderij draagt bij aan het streven naar een open landschap. Ook zou in de doelstellingen aandacht moeten worden besteed aan agrarische bedrijven met een recreatieve functie.
• Bouwregisseurs. Met een presentatie ging bouwregisseur Vincent Buitenhuis in op inhoud en aanpak van bouwregie. Buitenhuis is, samen met collega Jaap Goudriaan, aangesteld door Holland Rijnland, in samenwerking met de provincie Zuid-Holland, het ministerie van VROM en de Vereniging van Woningbouwcorporaties Holland Rijnland, met als doel enkele woningbouwprojecten vlot te trekken. Na de presentatie ontspon zich een discussie over de voor- en nadelen van de ontwikkeling van een bonus-malusregeling. Over voorwaarden bij het mogelijk opstellen van een dergelijke regeling moet zorgvuldig worden nagedacht. Daarnaast kwamen het eventueel maken van nieuwe bijgestelde woningbouwafspraken en de regionale afstemming van projecten aan de orde. Verder is gediscussieerd over nut en noodzaak van de inzet van bouwregisseurs. De meningen hierover verschillen. De resultaten van de evaluatie van het functioneren van de bouwregisseurs door het Dagelijks Bestuur worden afgewacht.
• Bij de bespreking van een mogelijke locatie voor de herhuisvesting van Vliko en afvalbewerkingsbedrijf Gevulei is afgesproken dat de vier betrokken gemeenten verder onderzoek uitvoeren naar de mogelijkheden binnen de geopperde locaties Groenendijk en Oostvlietpolder. Hierbij wordt tevens aandacht besteed aan de verkeersafwikkeling.
• Portefeuillehouder Wienen deed kort verslag van de huidige stand van zaken van de Integrale Benadering projecten Holland Rijnland. Tijdens het extra portefeuillehoudersoverleg Ruimte en Verkeer en Vervoer op 27 mei wordt uitgebreid ingegaan op de ontwikkelingen rond dit project. Op 18 mei is het voorjaarsoverleg in het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport met minister Camiel Eurlings. Op 27 mei wordt hiervan in het portefeuillehoudersoverleg verslag gedaan.
• Ter voorbereiding van de behandeling in het Algemeen Bestuur is in het portefeuillehoudersoverleg gesproken over de nota van beantwoording en wijzigingen op de regionale structuurvisie. Over het algemeen wordt zeer positief op het stuk gereageerd. Alle portefeuillehouders reageerden op de nota van beantwoording en de al dan niet voorgestelde wijzigingen. Deze ronde van reacties leidt tot nog enkele kleine aanvullingen op de visie. Aan het slot van dit agendapunt concludeerde portefeuillehouder Jos Wienen dat, op enkele kleine wijzigingen na, de visie en nota van beantwoording op hoofdlijnen worden gedeeld. Het portefeuillehoudersoverleg adviseert het Dagelijks Bestuur dan ook de structuurvisie en een beperkt bijgestelde nota van beantwoording ter vaststelling toe te sturen aan het Algemeen Bestuur. De behandeling in het Algemeen Bestuur is op 24 juni.
• Als extra punt is het activiteitenplan 2009-2010 van de stuurgroep wonen, zorg en welzijn aan de agenda toegevoegd. Het doel van dit plan is om de realisatie van gemaakte prestatie-afspraken te bevorderen. Hiervoor wordt onder andere afgesproken om gebruik te maken van elkaars ervaringen, per gemeente een ambtelijk coördinator aan te wijzen voor dit thema, elkaar aan te spreken op de voortgang en aan de hand van de monitor te toetsen of er voldoende voortgang wordt geboekt. Het portefeuillehoudersoverleg heeft het primaat voor dit onderwerp. Het portefeuillehoudersoverleg Sociale Agenda wordt op de hoogte gehouden van de voortgang.

Op 13 mei vergaderde ook het portefeuillehoudersoverleg Economische Zaken.

Belangrijkste onderdelen van de vergadering waren twee presentaties door respectievelijk Peter Noordanus, (ex-)voorzitter van de taskforce (her)ontwikkeling bedrijventerreinen en provinciaal gedeputeerde Economische Zaken Asje van Dijk. Bij deze presentaties waren ook de portefeuillehouders Economische Zaken van het Rijnstreekberaad aanwezig. Beide sprekers kwamen met aanbevelingen voor de regionale bedrijventerreinenstrategie van Holland Rijnland.
Er is afgesproken de strategie op een aantal strategische punten (behoefteraming, hardheid van de plannen, prioritering en verevening) aan te passen, maar wel te blijven koersen op vasttelling door het Algemeen Bestuur op 28 oktober. Verder wordt nagedacht over het aanstellen van een procesmanager voor de herstructurering van bedrijventerreinen.

Het portefeuillehoudersoverleg Verkeer en Vervoer vergaderde op vrijdag 15 mei.

• Rijnlandroute. Tijdens het portefeuillehoudersoverleg is een presentatie gegeven over de huidige stand van zaken van de Rijnlandroute, mede in relatie tot de Integrale Benadering projecten Holland Rijnland. Tijdens zijn bezoek aan de bestuurlijke conferentie IBHR van 20 april heeft minister Camiel Eurlings van Verkeer en Waterstaat zich uitgesproken voor een financiële bijdrage aan de Rijnlandroute en daarbij de regio opgeroepen tot een breed gedragen en financieel haalbare variant. Tijdens de presentatie is onder meer verslag gedaan van de stuurgroepbijeenkomst van deze week en de planning van het vervolgproces.
• Uitvoeringsprogramma Regionaal Verkeer en Vervoerplan. Het portefeuillehoudersoverleg heeft positief geadviseerd over de geactualiseerde projectenbladen van het Uitvoeringsprogramma Regionaal Verkeer en Vervoerplan. De voorzitter heeft aandacht gevraagd voor het achterblijven in de voortgang van enkele projecten, zoals de fietsverbindingen. Wanneer dit bij een volgende actualisatie nog steeds het geval is, zal hierover meer diepgaand plenair worden gesproken.
• Noordelijke Ontsluiting Greenpoort (NOG). Tijdens het portefeuillehoudersoverleg zijn de vorderingen bij dit project gemeld. Diverse portefeuillehouders hebben hun zorgen uitgesproken over de rol van de Noordelijke Ontsluiting Greenport in relatie tot de integrale benadering. Deze wordt als onvoldoende ervaren en zal onderwerp van bespreking zijn tijdens de vergadering van de stuurgroep NOG in begin juni.
• RijnGouweLijn-West. Provinciaal projectleider Van den Berg besprak de recente ontwikkelingen rond dit project. Hierbij is vooral aandacht besteed aan de discussie over de inpassing in Noordwijk en Katwijk. Beide gemeenten hebben nog hun twijfels over het doortrekken van de tramverbinding door de bebouwde kom tot aan de kust. De voorzitter bepleitte voortgang van de dialoog tussen de verschillende partijen. Tijdens het extra portefeuillehouderoverleg van 27 mei komen de herziene Tracénota/MER 2e fase en de Ontwerpnota Voorkeursalternatief aan de orde. De portefeuillehouders buigen zich dan over de advisering aan het Dagelijks Bestuur en Algemeen Bestuur voor de regionale besluitvorming in het Algemeen Bestuur op 24 juni.
• Dynamisch Verkeersmanagement. Tijdens een presentatie kregen de portefeuillehouders een toelichting op de eindrapportage waarin een beleidskader Dynamisch Verkeersmanagement en een concept maatregelenpakket voor Holland Rijnland zijn opgenomen. De portefeuillehouders reageerden positief op het voorstel en adviseren het Dagelijks Bestuur over te gaan tot vaststelling van de eindrapportage en de betrokkenen te stimuleren over te gaan tot uitvoering van de maatregelen.
• OV-visie Holland Rijnland. Tijdens het portefeuillehoudersoverleg zijn de nota van beantwoording en het voorstel tot wijzigingen besproken. Deze bespreking heeft geleid tot enkele kleine wijzigingen en aanvullingen. Met deze wijzigingen wordt de visie met een positief advies voorgelegd aan het Dagelijks Bestuur. Het Dagelijks Bestuur legt het voorstel voor aan het Algemeen Bestuur, dat de visie op 24 juni behandelt. Op 27 mei worden de nagekomen reacties van de provincie en Connexxion en de aanvullende nota van beantwoording besproken.

Het portefeuillehoudersoverleg Bestuur en Middelen vergaderde eveneens op 15 mei.

• Jaarrekening 2008. De portefeuillehouders hebben ingestemd met de jaarrekening en het jaarverslag van Holland Rijnland over 2008 en stellen voor deze nu ter vaststelling aan te bieden aan het Algemeen Bestuur van 24 juni. Het voorstel is het voordelige resultaat van bijna 530.000 euro te verrekenen met de gemeenten.
• Begrotingswijziging Integrale Benadering Holland Rijnland. De portefeuillehouders hebben positief geadviseerd over het voorstel aan het Algemeen Bestuur om voor het project integrale benadering de begroting 2009 van Holland Rijnland te verhogen met een bedrag van 233.000 euro. Deze eenmalige hogere bijdrage komt neer op 60 eurocent per inwoner. De portefeuillehouders hebben wel gevraagd om na te gaan of het geld kan worden toegerekend aan het regionaal investeringsfonds.
• Begroting 2010. De portefeuillehouders hebben - met uitzondering van de loonkostenstijging van 3 procent - ingestemd met de ontwerp-begroting voor Holland Rijnland 2010 en leggen deze nu ter vaststelling voor aan het Algemeen Bestuur van 24 juni.
• Focus 2014. De portefeuillehouders hebben positief geadviseerd over het starten van het project Focus2014. Er is geadviseerd één bestuurlijke trekker (heer Lenferink) en één ambtelijke trekker (heer Van Netten) aan te wijzen.
• Het portefeuillehoudersoverleg heeft ingestemd met de keuze van een nieuwe accountant voor Holland Rijnland.
• Tot slot heeft het portefeuillehoudersoverleg ingestemd met het voorstel om de Organisatieverordening Holland Rijnland 2009 voor te leggen aan het Algemeen Bestuur van 24 juni.

Op woensdag 27 mei 2009 is er van 14.00-16.30 uur een extra bijeenkomst van het portefeuillehoudersoverleg Ruimte en Verkeer & Vervoer. De vergadering wordt gehouden in het gemeentehuis van Teylingen, locatie Voorhout. Op de agenda staan de volgende onderwerpen:

• De RijnGouweLijn-West. De portefeuillehouders wordt gevraagd te adviseren over de Tracénota/MER 2e fase en de Ontwerpnota Voorkeursalternatief.
• De Integrale Benadering Projecten Holland Rijnland. Projectleider Michiel Hoppenbrouwers doet verslag van het bestuurlijke voorjaarsoverleg met minister Camiel Eurlings van Verkeer en Waterstaat in het kader van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport op 18 mei en het verdere verloop van het project tot aan het bestuurlijke MIRT-overleg van oktober 2009.

Tijdens een bijeenkomst op 11 mei in het koetshuis van kasteel Keukenhof in Lisse hebben de burgemeesters en wethouders ruimtelijke ordening van de zes greenportgemeenten (Hillegom, Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen) hun handtekening gezet onder de samenwerkingsovereenkomst voor de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij (GOM). Daarmee is de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij in zicht. Zodra alle leden van de Raad van Commissarissen en een directeur zijn gevonden kan de GOM ook echt aan de slag. Het eerste wat hen dan te doen staat, is de ontwikkeling van het eerste meerjarenprogramma voor de GOM.

Ondertussen is er ook een voordracht voor de functie van president-commissaris van de GOM, in de persoon van Jacques Teelen, oud-directeur van bloemenveiling Flora Holland in Naaldwijk. De voordracht door de kwartiermakers gaat naar de aandeelhouders, die daarover een besluit nemen. Het is de bedoeling dat op korte termijn twee andere commissarissen worden voorgedragen, één door de kwartiermakers en één door de gemeente Noordwijkerhout.

De Duin- en Bollenstreek staat voor een omvangrijke economische en landschappelijke vitaliseringsopgave. De tuinbouwsector moet worden geherstructureerd en de specifieke landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten van de streek moeten worden verbeterd en beheerd. Dit wordt door de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij als intergemeentelijk bedrijf vlot getrokken. Dit doet de GOM in opdracht en ten behoeve van de aandeelhouders: de zes greenportgemeenten. De Intergemeentelijke Structuurvisie Greenport (ISG) vormt het ruimtelijke en juridische kader voor de activiteiten van de GOM.

De oprichting van de Greenport Ontwikkelingsmaatschappij is een mijlpaal in een complex proces. Al in de jaren negentig vonden maatschappelijke organisaties, overheden en marktpartijen dat de Duin- en Bollenstreek moest worden gerevitaliseerd. Hiervoor is onder andere in 1996 het Pact van Teylingen opgericht. Maar er was meer nodig om het tij in de Bollenstreek te keren. Er was behoefte aan een gezamenlijk bedrijf dat adequaat en tijdig de opgaven voor de streek kan doorzetten: een Greenport Ontwikkelingsmaatschappij.

Minister Verburg van Landbouw zei tijdens een bijeenkomst in september 2008 al: "Er mag worden gesproken van een historisch moment. De streek is zijn eigen onvermogen ontstegen en de bestuurders van de greenportgemeenten zijn over hun eigen schaduwen gesprongen." Daarbij zegde Verburg toe de Greenport Duin- en Bollenstreek binnen het kabinet te promoten, maar dan moet de GOM in 2009 van start gaan. Dat is met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst nu in zicht.

De mogelijke aansluiting van de Rijnstreekberaad-gemeenten Alphen aan den Rijn, Kaag en Braassem, Nieuwkoop en Rijnwoude bij Holland Rijnland lijkt in een nieuwe fase gekomen. Tijdens een gezamenlijke raadsconferentie, op 13 mei in Alphen aan den Rijn, hebben de leden van de vier betrokken raden een positief advies uitgebracht over het concept van de regionale strategische agenda. Het stuk wordt nu, samen met het voorstel tot aansluiting bij Holland Rijnland, voor definitieve vaststelling voorgelegd aan de raden van Alphen aan den Rijn, Nieuwkoop en Rijnwoude. Kaag en Braassem neemt een bijzondere positie in. De gemeente is sinds het samengaan van Alkemade en Jacobswoude lid van twee samenwerkingsorganen. Voor het eind van het jaar moet de nieuwe gemeente een keuze maken voor een van beide organen. Daarbij lijkt de voorkeur van raad en college uit te gaan naar Holland Rijnland.

De regionale strategische agenda beschrijft de gezamenlijke belangen van de Rijnstreek-gemeenten en de huidige en toekomstige positie van het gebied en vormt de basis voor de aansluitingsonderhandelingen met Holland Rijnland. Kernpunten zijn:

• Een integraal strategisch beleid voor het Groene Hart.
• Het versterken van de ecologische en toeristisch recreatieve waarde van het plassengebied.
• De uitwerking van het Randstad Urgent-project voor de Oude Rijnzone.
• Het versterken van de greenports Boskoop en Aalsmeer.
• De verbetering van de mobiliteit en bereikbaarheid via de weg (N11, N207) en het openbaar vervoer (RijnGouweLijn, verbinding naar Schiphol).

Op 28 mei buigen de raden van Alphen aan en Rijn en Nieuwkoop zich over de strategische agenda en het verzoek tot aansluiting. Op 8 juli vergadert de raad van Rijnwoude over de voorstellen.

Gedeputeerde Staten kiezen voor een RijnGouweLijn door Katwijk en Noordwijk tot aan de kust. De provincie wil dat de RijnGouweLijn vanuit Leiden de N206 volgt en in Katwijk via de Tramstraat tot op de Boulevard gaat rijden. In Noordwijk volgt de RijnGouweLijn het tracé via ESA-Estec, de Zwarteweg, de Quarles van Uffordstraat via de Parallel Boulevard naar het Palaceplein.

Gedeputeerde Staten kiezen voor dit tracé, omdat dit van alle onderzochte mogelijkheden het beste tracé is voor de reiziger. Ruim een jaar geleden heeft de provincie alternatieve tracés op verzoek van beide gemeenten onderzocht. Dat deed zij in aanvulling op het eerdere onderzoek naar de milieueffecten van de verschillende tracés. Dit extra onderzoek heeft niet tot echt andere resultaten geleid. "Nu is het tijd om een besluit te nemen," vindt Asje van Dijk, gedeputeerde Verkeer en Vervoer van de provincie Zuid-Holland. "We praten al meer dan tien jaar over de RijnGouweLijn. Door nu dit besluit te nemen, kunnen we een volgende stap zetten met een duurzame inpassing van de RijnGouweLijn in Katwijk en Noordwijk, die nu hun woningbouwplannen ontwikkelen. We gaan dat in samenwerking met Katwijk en Noordwijk oppakken."

De gemeenteraden van Katwijk en Noordwijk hebben beide aangegeven geen RijnGouweLijn tot aan de kust te willen. De gemeenten Katwijk wil niet verder dan de N206 en de gemeente Noordwijk wil niet verder dan Estec. Asje van Dijk: "De provinciale overheid moet een knoop doorhakken omdat het niet over een lokaal, maar groter regionaal belang gaat. Er is gekozen om de woningbouw in Holland Rijnland langs de RijnGouweLijn te ontwikkelen om zo het bollengebied open te houden. Dat betekent in de periode tot 2020 dat er zo'n 22.000 woningen en tientallen hectaren bedrijventerreinen bij komen. Daarvoor is een goede ontsluiting met hoogwaardig openbaar vervoer nodig, overeenkomstig het principe 'eerst bewegen, dan bouwen'." Gedeputeerde Staten hebben verder besloten een inpassingsplan te maken voor het tracé van de RijnGouweLijn-West in Katwijk en Noordwijk.
Provinciale Staten besluit over het tracé van de RijnGouwelijn-West in de vergadering van 24 juni.

Op 19 en 26 mei organiseert de provincie in Katwijk en Noordwijk bewonersavonden, waarop gedeputeerde Asje van Dijk een toelichting geeft op het voorkeurstracé. De avonden hebben een informerend karakter. Inwoners langs de voorkeurstracés hebben een uitnodiging ontvangen, maar ook andere geïnteresseerden zijn van harte welkom.
De avond in Katwijk is op dinsdag 19 mei van 19.30-21.30 uur in het Andreas College,
Louise de Colignystraat 2. De avond in Noordwijk is op dinsdag 26 mei van 19.30-21.30 uur in het Northgo College aan de Nortghodreef.
(bron: provincie Zuid-Holland)

De CDA Statenfractie Zuid-Holland heeft Govert Veldhuijzen voorgedragen als opvolger van Manita Koop die per 22 april haar functie als gedeputeerde voor Ruimtelijke Ontwikkeling en Wonen en Onderwijs en Arbeidsmarkt heeft neergelegd. Tijdens de vergadering van woensdag 27 mei zullen Provinciale Staten van Zuid-Holland een besluit nemen over de voordracht.
Govert Veldhuijzen is geen onbekende in het provinciebestuur. In de periode juli 2007 tot mei 2008 verving hij CDA-gedeputeerde Asje van Dijk, die om gezondheidsredenen een aantal maanden zijn taken moest neerleggen. Van 1994 tot 2006 was Veldhuijzen wethouder in de gemeente Dordrecht, waar hij nu nog steeds woont.
(bron: provincie Zuid-Holland)

Tijdens de Toeristische Netwerkbijeenkomst op 13 mei op Keukenhof zijn de resultaten van het Kustonderzoek 'Kustvakanties in Holland' gepresenteerd. De kustprovincies en het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen hebben gezamenlijk een onderzoek laten verrichten waarbij de concurrentiepositie van de Nederlandse kust op de Duitse markt in kaart werd gebracht.

In het onderzoek is aandacht besteed aan de volgende onderwerpen: het imago van de Nederlandse kust in relatie tot enkele Europese kusten met een vergelijkbaar product, het imago van specifieke Nederlandse kustgebieden, het potentieel van de verschillende kusten / kustgebieden, het huidige bezoek aan de Nederlandse kust, aspecten met betrekking tot innovatie / productontwikkeling en het mediagedrag van potentiële kustbezoekers.
Dit onderzoek heeft aangetoond dat de Duitse interesse in de Nederlandse kust nog niet is verzadigd. Vooral onder inwoners van de deelstaat Nordrhein-Westfalen is de Nederlandse kust nog steeds in trek.

Voor de Nederlandse kust is de Duitse bezoeker van groot belang. In 2007 werd de Nederlandse kust - volgens cijfers van het CBS - bezocht door 1,1 miljoen Duitsers, wat neerkomt op zo'n tweederde van het totale aantal buitenlandse bezoekers aan de kust. De laatste jaren stabiliseert het aantal Duitsers dat een vakantie aan de Nederlandse kust doorbrengt.

Over het algemeen lijkt de Duitser echter meer tevreden over de Duitse kust en daarom zijn er voor de Nederlandse kust zeker nog verbeterpunten om de aantrekkelijkheid te vergroten.
(bron: provincie Zuid-Holland).

Bij de inrichting van het Groene Hart moet rekening worden gehouden met de demografische en economische krimp. Zo is krimp van invloed op de woningmarkt, de leefbaarheid en het aanbod van voorzieningen. Op het congres Krimp en Klimaat op 14 mei toonde gedeputeerde Martin van Engelshoven-Huls (voorzitter Stuurgroep Groene Hart) zich ontvankelijk voor deze boodschap van de Stichting Groene Hart. "In de Voorloper Groene Hart, waarin de voornemens tot 2020 staan van de Groene Hartprovincies (Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht) hebben wij al rekening gehouden met een langetermijn perspectief van afnemende groei en waarschijnlijk krimp in delen van het Groene Hart. Ook bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 moet rekening worden gehouden met krimpscenario's." In 2007 is de Stichting Groene Hart gestart met krimp- en klimaatdebat. Centraal staan de demografische- en economische ontwikkelingen, de samenstelling van de beroepsbevolking en de ruimtelijke gevolgen van de klimaatverandering.

Afgelopen jaar is krimp extra actueel geworden door de kredietcrisis. In de komende jaren zal de krimp waarschijnlijk weer worden gevolgd door een periode van herstel en groei, maar de vraag is wat er wordt geleerd van de huidige situatie. Wordt het tijd voor een verduurzaamd economisch model, waarin meer rekening wordt gehouden met verschijnselen als demografische krimp en klimaatverandering? In sommige delen van Nederland leidt krimp al tot inkrimping van de arbeidsmarkt. De vraag is extra pregnant voor het Nationaal Landschap Groene Hart, dat in de visie van het kabinet (Randstad 2040) vooral een groenblauwe functie krijgt.